Μάνος Χατζιδάκις - «Χωρίον ο Πόθος»

Ευτύχιος Χατζηττοφής

Πέντε τραγούδια –Ο Παναγής της Κυριακής, Ο καινούργιος προφήτης, Μπερδεύτηκα, Ένα κορίτσι στο βάλτο, Η επιστροφή– για πέντε όργανα και μια φωνή. Όλα με συγκεκριμένο ρόλο, και οι φράσεις και τα όργανα που τα παρουσιάζουν. Με το τέλος του τραγουδιού ολοκληρώνεται η διάθεση και το «αναδεύον αίσθημα» του τόσο μελαγχολικού χωριού, σαν το Λεωφορείο ο Πόθος του Τενεσή Ουίλιαμς. Θαυμάσια ερμηνεία όλων των τραγουδιών από τον Ευτύχιο Χατζηττοφή.

Το «Χωρίον ο Πόθος» υπάρχει κάπου κοντά στην Ολυμπία, στην Πελοπόννησο… Και μας περιμένει να τελειώσουμε το βίον μας αναστατωμένοι, μες σ’ αμπελώνες, σε πλατάνια και δροσερές πηγές. Μια περιπλάνηση σε γνώριμα μονοπάτια που όμως δεν μας οδηγούν στη χώρα που γυρεύουμε, αλλά σε μια άγνωστη και πρωτοφανέρωτη μικρή πόλη τριακοσίων ανθρώπων, που μας περιβάλλουν ευθύς αμέσως και μας κοιτάζουν περίεργα και βαθιά ερωτικά. Για να μας θυμίσουν με την σιωπή τους άλλη μια φορά, πως το «Χωρίον ο Πόθος» είναι ένα εξαντλητικό τέρμα. Ένα παιχνίδι επιστροφής.

Μάνος Χατζιδάκις

Ο κύκλος αυτός τραγουδιών, που περιέχεται στον «Μεγάλο Ερωτικό», γράφηκε και ηχογραφήθηκε μέσα σε δέκα μέρες, από τις 2 ως τις 12 Ιουλίου του ’77.

Ο μεγάλος Μάνος, σε μια συνέντευξή του στον συνθέτη Θεόδωρο Αντωνίου, που διασώζεται, μιλάει για το Χωρίον ο Πόθος  πλήρως ικανοποιημένος για το  έργο του αυτό, το οποίο χαρακτηρίζει μάλιστα ισχυρό ως αποτέλεσμα, θαυμάσιο δείγμα, και τον πιο σημαντικό σταθμό ως τότε (1985) στο τραγούδι του, καθώς το ζητούμενο για εκείνον «είναι ένα τραγούδι που τοποθετεί τη φωνή και τα όργανα απόλυτα αυστηρά, τα οποία παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο για να ολοκληρώσουν ένα αισθητικό αποτέλεσμα μετά το τέλος του τραγουδιού». Λέει ο Χατζιδάκις για το Χωρίον: Νομίζω ότι έχω φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο μουσικής έκφρασης. Και τα όργανα και η φωνή και οι στίχοι έχουν δεθεί άρρηκτα μεταξύ τους και δημιουργούν μια πολύπλευρη ερμηνεία ενός συγκεκριμένου αισθήματος, που διαπνέει αυτά τα πέντε τραγούδια από την αρχή μέχρι το τέλος. Μοίρασα τους ρόλους ισοδύναμα στα φλάουτα, στην κιθάρα, στη φωνή, και όλα παίξανε σαν ένα θαυμάσια δομημένο θεατρικό έργο, παίξανε το ρόλο τους από την αρχή μέχρι το τέλος για να ολοκληρώσουν ένα βαθύτατο αίσθημα που κυριαρχούσε στα πέντε αυτά τραγούδια.

Ο Παναγής της Κυριακής

Στίχοι: Αγαθή Δημητρούκα

Τις Κυριακές ο Παναγής
ήτανε φύλακας της γης.
Μα και τις μέρες που `χε σκόλη
μες στου Θεού το περιβόλι
φρόντιζε δέντρα και καρπούς
της καλοσύνης ο παππούς.

Έτσι ταξίδευε ο καιρός,
μα των αιώνων ο χορός
έβρισκε πάντα κι άλλους τρόπους
να βασανίζει τους ανθρώπους.
Κι ο Παναγής κάποια βραδιά
ένιωσε φόβο στην καρδιά.

Κι όταν ακούστηκε η φωνή
Λαμά Λαμά σαβαχθανί,
καβάλα πια στο σύννεφό του
τον ήλιο έκαμε αδερφό του
και στ’ ουρανού την απλωσιά
σκόρπισε αγάπη και δροσιά.

Ο καινούργιος προφήτης

Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις

Όταν στον κόσμο αυτό

Ξανάβγει ένας προφήτης

Να’ ναι γυναίκα, πελαργός

Κι ένας μικρός αλήτης.

Να’ χει μια στέρνα για καρδιά

Να περπατά στην αμμουδιά

Θα κυνηγάει τα πουλιά

Και θα σκοτώνει τα παιδιά.

Κι όταν σφυρίζει θα ’ρχονται

Απ’ τ’ ουρανού τα βάθη

Δυο πελαργοί, δυο πέρδικες

Σ’ ένα κλειστό καλάθι.

Μπερδεύτηκα

Στίχοι: Μίνως Αργυράκης

Μπερδεύτηκα…

Μια μέσα στο φεγγάρι

Και μια στην ηδονή

Μια μες στο θάνατο

Και μια μες στη ζωή.

Μα κάρφωσα τα μάτια μου

Στου φεγγαριού τις ρίζες

Κι έχουνε τα παντέρημα

Παντοτινά χαθεί.

Μπερδεύτηκα…

Κι αυτό κανείς

Κι αυτό κανείς

Δεν μου το συγχωρεί.

Ένα κορίτσι στο βάλτο

Στίχοι: Αγαθή Δημητρούκα

Το κορίτσι βούλιαξε
στο μεγάλο βάλτο.
Ένας σκύλος ούρλιαξε
μες στην ερημιά.

Για τη νύχτα μίλα μου,
το λυχνάρι πάρ’ το.
Σαν τη Φιλομήλα μου
δε θα βρω καμιά.

Σκότωσα το διάκονο
μες στην εκκλησία.
Πίκρα και παράπονο
δεν υπάρχει πια.

Τίναξα απ’ τον ώμο μου
την απελπισία,
χάραξα το δρόμο μου
στην κακοτοπιά.

Ήρθαν άγρια κύματα
ένα δύο τρία
κι από τ’ αμαρτήματα
πήραν τα μισά.

Κι είπανε πως άμυνα
κράτησαν στην Τροία
δυο μικρά κυκλάμινα
δυο πουλιά χρυσά.

Η επιστροφή

Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις

Μεγάλο τ’ Αρχιπέλαγο
κι η νύχτα δίχως ταίρι.
Ατίθασο τ’ αγέρι,
θεριέψανε τα κύματα
και πνίξανε τ’ αστέρι.

Ολόρθα τα κατάρτια μας!
Με φόρα τα κουπιά μας
σφυροκοπούν τη μπόρα
και τα πουλιά σημάδεψαν
του γυρισμού την ώρα.

Σαν έρθει το ξημέρωμα
κι η μπόρα σταματήσει
κανείς δε θα μιλήσει,
γιατί η στεριά που φάνηκε
χαμό θα μας χαρίσει.

Γιατί η στεριά που φάνηκε
δε μας καλωσορίζει.
Ποιος τάχα την ορίζει;
Κι έγινε ο πόθος μας πουλί
τους ουρανούς να σκίζει.

Μάρκος Βαμβακάρης - Ο Μάρκος υπουργός

Κορυφαίο (και διαχρονικό) πολιτικό-σατιρικό ρεμπέτικο. Γράφηκε περί τα τέλη του 1935 με αρχές του 1936, πριν από τους θανάτους πρωθυπουργών ή άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα της εποχής και την άνοδο στην εξουσία του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος, μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Δεμερτζή –ο οποίος είχε διαδεχθεί το επίσης θανόντα Γεώργιο Κονδύλη–, έγινε πρωθυπουργός στις 14.4.1936 λαμβάνοντας ψήφο εμπιστοσύνης και από τα δύο μεγάλα κόμματα, το Λαϊκό και των Φιλελευθέρων. Ενδιαφέρουσα είναι η αφήγηση του Μάρκου (Αγγελική Βέλλου-Κάιλ, Μάρκος Βαμβακάρης: Αυτοβιογραφία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1976):
Τότες, λίγο πριν αρχίσει η λογοκρισία, έγραψα τους Πρωθυπουργούς. Το ’χω τραγουδήσει εγώ σε δίσκο πριν ν’ αναλάβει ο Μεταξάς, πέντε μήνες έξι. Πρόλαβα και το είπα. Αυτό δεν επέρναγε από τη λογοκρισία. Πήγε καλά. Ετότες πεθαίνανε όλοι. Όποιοι ανεβαίνανε και γίνουνταν πρωθυπουργοί πεθαίνανε. Πώς έγινε αυτό και πέθαναν τέσσερις πέντε;

Ο Μάρκος υπουργός

Οι στίχοι

Όσοι γινούν πρωθυπουργοί όλοι τους θα πεθάνουν

τους κυνηγάει ο λαός απ’ τα καλά που κάνουν

Βάζω ’ποψηφιότητα πρωθυπουργός να γίνω

να κάθομαι τεμπέλικα, να τρώω και να πίνω

Και ν’ ανεβαίνω στη Βουλή εγώ να τους διατάζω

να τους πατώ τον αργιλέ και να τους μαστουριάζω

Εκτός από τα τρία δίστιχα του δίσκου ο Μάρκος τραγουδούσε στα πάλκα και άλλα δύο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον:

Επέθαν’ ο Κονδύλης μας, πάει κι ο Βενιζέλος

την πούλεψε κι ο Δεμερτζής που θα ’φερνε το τέλος

Και για προσέξετε καλά, Γιαννάκη και Σοφούλη

μη ξεμπουκάρει ο Σκλάβαινας και σας μασήσει ούλοι.

Ο Θεμιστοκλής Σοφούλης ήταν τότε αρχηγός των Φιλελευθέρων και πιθανώς ως Γιαννάκης να αναφέρεται απαξιωτικά ο Μεταξάς. Ο Στυλιανός Σκλάβαινας ήταν ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Παλλαϊκού Μετώπου, παράταξης της Αριστεράς, οι οποία εκπροσωπείτο στη Βουλή με 15 βουλευτές.

Δημοτικό τραγούδι

Το δημοτικό τραγούδι γεννήθηκε στο περιβάλλον της παραδοσιακής αγροτικής κοινωνίας. Είναι μια μουσικοποιητική δημιουργία με συλλογικό χαρακτήρα. Η δημοτική ποίηση αντλεί όλα τα στοιχεία από την προφορική λογοτεχνική παράδοση και από την ανάγκη των ανθρώπων να εκφράσουν τις χαρές και τους καημούς τους συνδεόμενες πάντα με τις όψεις της κοινωνικής δραστηριότητας κάθε εποχής. Όχι σπάνια εντυπωσιάζει η ανεπτυγμένη συναισθηματικότητα της ποίησης αυτής, η οποία κατά κανόνα παρατηρείται σε περισσότερο εξελιγμένες αγροτικές κοινωνίες, όπου το τραγούδι δεν έχει χάσει τον ομαδικό και λειτουργικό του χαρακτήρα, ειδικά όταν οι κοινωνίες αυτές παραμένουν κλειστές.
Ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης προσδιόρισε τον ομαδικό χαρακτήρα των δημοτικών τραγουδιών διευκρινίζοντας παράλληλα ότι αυτό δεν σημαίνει πως σχηματίζονταν «εν συνεργασία», από το σύνολο της ομάδας. Πάντα υπήρχε ένα άτομο προικισμένο το οποίο, υπό την επήρεια κάποιας συναισθηματικής διάθεσης, «ταίριαζε» ένα τραγούδι και, αν είχε το μουσικό χάρισμα, το «έντυνε» μουσικά, διαφορετικά το προσάρμοζε σε κάποια από τις ήδη γνωστές μελωδίες. Το τραγούδι διαδιδόταν σύντομα μέσα στην κοινότητα αλλά και έξω από τα όριά της, καθώς μέλη της το μετέφεραν κατά τα εμπορικά ή άλλα ταξίδια τους. Κατά τη μετανάστευσή του αυτή το τραγούδι δεχόταν διάφορες τροποποιήσεις τοπικού ή άλλου χαρακτήρα και έτσι προέκυπταν οι παραλλαγές του.

Τζιοακίνο Ροσίνι - Ο Κουρέας της Σεβίλλης

(Πέζαρο 1792 - Πασύ, Παρίσι, 1868)
Γιος μουσικών, ήταν τόσο ταλαντούχος που έγινε δεκτός σε ηλικία 14 ετών στην περίφημη Φιλαρμονική Ακαδημία
της Μπολόνια. Έζησε στην Μπολόνια, στη Φλορεντία και στο Παρίσι όπου γνώρισε μεγάλη επιτυχία την εποχή της Παλινόρθωσης. Ήταν μόνο 37 χρόνων και είχε στο ενεργητικό του 39 όπερες. Γνώρισε θριάμβους με την Ιταλίδα στο Αλγέρι, την Κλέφτρα Κίσσα και φυσικά τον Κουρέα της Σεββίλλης.

Το εξώφυλλο του αυθεντικού λιμπρέτο
(wikipedia)

Ο Κουρέας της Σεβίλλης αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της
όπερας και η Εισαγωγή του είναι χωρίς αμφιβολία από τις πιο δημοφιλείς. Αυτό το αριστούργημα που γράφτηκε μέσα
σε 14 ημέρες (ολόκληρη η όπερα!) δείχνει την ικανότητα του συνθέτη να επινοεί άριες, ντουέτι και ένα πλήθος άλλων στοιχείων που μορφοποιούν το έργο αυτό.

Το έργο ξεκινάει με μια αργή εισαγωγή από δύο πυκνές
συγχορδίες στις οποίες απαντούν τα έγχορδα και τα φαγκότα με ένα ρυθμικό και μελωδικό μοτίβο.
Το κυρίως θέμα εισάγεται από τα βιολιά με τα οποία
ενώνουν τη φωνή τους τα φλάουτα.
Η μελωδία υποστηρίζεται από τα έγχορδα και τα κόρνα.

Η μελωδική ομορφιά της φράσης αυτής
–που είναι πασίγνωστη– αποδεικνύει πόσο ανεξάντλητες
είναι οι πηγές έμπνευσης του Ροσίνι.




Ο Κουρέας της Σεβίλλης - Εισαγωγή

Πέρα στους πέρα κάμπους

Τραγούδι παραδοσιακό από τη Ρόδο της Δωδεκανήσου. Η μουσική και οι στίχοι του τραγουδιού είναι καταχωρισμένοι στον Σταμάτη Χατζηδάκη. Στη δισκογραφία εισήχθη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τραγουδιστές τον  Νίκο Γούναρη και την Εύα Στυλ. Μία επίσης γνωστή εκτέλεση είναι του Νίκου Γούναρη με τον Ευάγγελο Γκρέγκο στα τέλη της δεκαετίας του ’40. Ο ρυθμός του κομματιού είναι 2/4. (Πηγή:http://kanellatou.gr/)
Εδώ στην παλαιότερη και πολύ όμορφη εκτέλεση που διασώζεται (1948) με την Άννα και την Αιμιλία Χατζιδάκη.

Ο γέρο-Δήμος του Παύλου Καρρέρ

Το τραγούδι αυτό έχει καταγραφεί στη μνήμη μας ως δημοτικό, αγνοώντας τις περισσότερες φορές την καταγωγή του και τον συνθέτη του. Στο σχολείο, στην επέτειο της 25ης Μαρτίου, τα παιδιά για πολλές δεκαετίες μάθαιναν αυτή τη μελωδία και όπως είχε δραματοποιηθεί, ο καλύτερος μαθητής της τάξης εκαλείτο να ενσαρκώσει και να τραγουδήσει τον ρόλο του γερο-Δήμου με εθνική υπερηφάνεια.

Παύλος  Καρρέρ

Ο πασίγνωστος λοιπόν γερο-Δήμος (έργο γραμμένο το 1859) είναι από μια άρια της Α’ πράξης της όπερας «Μάρκος Μπότσαρης» για βαρύτονο και ορχήστρα, σε ποίηση του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ο συνθέτης του είναι ο Παύλος Καρρέρ (1829-1896),  ο οποίος ανήκε στην Επτανησιακή Σχολή. Ο Καρρέρ (ή Καρρέρης) χρωμάτισε με αυθεντικά εθνικά χρώματα τα έργα του και, παρά την επίδραση της ιταλικής μουσικής, χρησιμοποίησε ελληνικά θέματα της σύγχρονης Ιστορίας και μουσική εμπνευσμένη από τη δημοτική μας παράδοση. Το έργο, που το λιμπρέτο ήταν γραμμένο στα ιταλικά, απαγορεύτηκε στη Ζάκυνθο, την πατρίδα του, γιατί βρισκόταν υπό αγγλική κατοχή και λόγω του ευαίσθητου θέματός του, ενώ παρουσιάστηκαν αποσπάσματά του στην Αθήνα με την παρουσία του ίδιου του βασιλιά Όθωνα.

Αρχοντογιός παντρεύεται (Προσφυγούλα)

Παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι που απαντάται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας  με διάφορες παραλλαγές στους στίχους και πρέπει να έχει μικρασιατική προέλευση, τα παράλια της Προποντίδας. Γνωρίζουμε ότι τα πρώτα χρόνια που αφίχθηκαν οι Έλληνες πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αντιμετωπίσθηκαν με ξενοφοβία από τους ντόπιους Έλληνες, χαρακτηρίζοντάς τους μάλιστα και «τουρκόσπορους». Είναι πιθανόν λοιπόν να περιγράφει κάποιο αληθινό γεγονός της εποχής εκείνης. Ένας αρχοντογιός αγάπησε και παντρεύεται μια προσφυγούλα, την οποία δεν θέλει φυσικά η πεθερά και τη δηλητηριάζει, δίνοντάς της αντί για χέλια φίδια για να φάει. Το γεγονός έγινε θρήνος μαζί και τραγούδι που χορεύεται σε ρυθμό συρτό καλαματιανό.
 Ένα τμήμα από τα λόγια το συναντάμε σε ένα παλαιότερο τραγούδι καταγεγραμμένο το 1835 με μια «κακούργα πεθερά» που όταν ο γιος της παντρεύεται «ορφανούλα» αποφασίζει να τη σκοτώσει τόσο δόλια. Η μοίρα σαν Νέμεσις, όμως, θα παίξει το σκληρό της παιχνίδι. Ο αρχοντογιός μετά τον θάνατο της αγαπημένης του θα αυτοκτονήσει και θα θαφτούν πλάι πλάι.
Το τραγούδι αυτό είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αγαπημένου μου πατέρα, Θανάση Μαραγκού, που όπου στεκόταν το τραγουδούσε.

Αρχοντογιός παντρεύεται (Προσφυγούλα)

Αρχοντογιός, αρχοντογιός παντρεύεται

και παίρνει προσφυγούλα

προσφυγούλα μαυρομάτα μου

και παίρνει προσφυγούλα

προσφυγούλα σε κλαίν'  τα μάτια μου

Βιολιστής στη Στέγη - Η ταινία

Είναι ένα πασίγνωστο μιούζικαλ πλημμυρισμένο με την υπέροχη μουσική του Τζέρυ Μποκ, από ένα βιβλίο του Τζόζεφ Στάιν. Διαδραματίζεται στην τσαρική Ρωσία κατά το 1905 και είναι βασισμένο στον Τέβιε και στις κόρες του. Η υπόθεση επικεντρώνεται σε έναν φτωχό Εβραίο γαλατά, ο οποίος προσπαθεί να παντρέψει τις τρεις κόρες του και αγωνίζεται να αντιμετωπίσει τη φτώχεια, τις παραδόσεις της φυλής του που φθίνουν και το όλο και εντεινόμενο αντιεβραϊκό αίσθημα.
Πρέπει να κάνει δηλαδή τις σωστές επιλογές γαμπρών σύμφωνα με τα εβραϊκά έθιμα και να γλυτώσει από τον διωγμό που έχει εξαπολύσει ο τσάρος στα χωριά των Εβραίων.
Η θεατρική παράσταση στο Μπρόντγουεϊ, που άνοιξε για πρώτη φορά αυλαία το 1964, έχει καταρρίψει το ρεκόρ μακροβιότητας για μιούζικαλ,  αφού παιζόταν για 10 συνεχή χρόνια.
Το 1971 γυρίσθηκε σε ταινία, και ήταν υποψήφιο για 8 Βραβεία Όσκαρ, µεταξύ των οποίων Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Α’ Ανδρικού Ρόλου (Τοπόλ) και Σκηνοθεσίας (Νόρµαν Τζούισον). Τελικά κέρδισε τρία: Α' Ανδρικού ρόλου, Β' ανδρικού ρόλου (Λέοναρντ Φρέι) και Καλύτερης Φωτογραφίας. Oι συγκινητικές σκηνές και τα υπέροχα τραγούδια αυτού του αξεπέραστου µιούζικαλ αναδεικνύονται µέσα από την εκπληκτική αυτή ταινία, που μαγεύει και συγκινεί μικρούς και μεγάλους.

Αν ήμουν πλούσιος

O χορός του μπουκαλιού


Παράδοση


Ανατέβκα

---

Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας)

(Χατζηκυριάκειο 1903 ή 1904 - Αθήνα 18.11.1985). Συνθέτης, στιχουργός, τραγουδιστής, οργανοπαίκτης (μπουζούκι - μπαγλαμάς). Εκ των σπουδαιότερων κανταδόρων του ρεμπέτικου τραγουδιού. Το μικρότερο από τα 23 παιδιά μιας αστικής οικογένειας του Πειραιά, σπούδασε ηλεκτρολόγος ενώ παράλληλα υπήρξε πρωταθλητής της ελληνορωμαϊκής πάλης. Όντας επηρεασμένος από την Τετράδα του Πειραιά, τα πρώτα του τραγούδια κινήθηκαν στο ύφος της πειραιώτικης κομπανίας. Εμφανίστηκε στη δισκογραφία με τις «Καπνουλούδες», το 1934 ή το 1935.

Μετά την επιβολή της προληπτικής λογοκρισίας από τη δικτατορία του Μεταξά συνέχισε να ηχογραφεί προσαρμόζοντας το ύφος του στα νέα δεδομένα. Ως το 1957 ηχογράφησε περίπου 60 τραγούδια στις 78 στροφές. Είναι ο συνθέτης που έγραψε τα περισσότερα τραγούδια για τον πόλεμο του 1940 και για την Κατοχή. Την ίδια περίοδο τυφλώθηκε ξαφνικά από γλαύκωμα. Επανήλθε στην επικαιρότητα από το 1972 και συνέχισε να γράφει τραγούδια ως το τέλος της ζωής του.

Οι καπνουλούδες

Το πρώτο τραγούδι του συνθέτη, επηρεασμένο από τον Μάρκο Βαμβακάρη και την παρέα του, έχει χασικλίδικες αναφορές αν και είναι γραμμένο για τις εργάτριες της καπνοβιομηχανίας Κεράνη, στον Πειραιά. Ανάμεσα στις καπνουλούδες ήταν και η μετέπειτα γυναίκα του, Δέσποινα Αρμπατζόγλου

Θα κλέψω μια μελαχρινή (Χατζηκυριάκειο)

Το δημοφιλέστερο προπολεμικό τραγούδι του Μπαγιαντέρα, γραμμένο το 1938, στο οποίο γράφει για περιοχές και κορίτσια της ιδιαίτερης πατρίδας του. Τραγουδούν οι Στράτος Παγιουμτζής και Στελλάκης Περπινιάδης.

Αντονίν Ντβόρζακ - Σλαβονικοί χοροί

(Νελαχότσεβες, Βοημία 1841- Πράγα 1904). Τσέχος συνθέτης. Τον ανακάλυψε ο Μπραμς σε ηλικία 25 ετών και τον βοήθησε να ακολουθήσει διεθνή σταδιοδρομία. Η συμφωνία Του Νέου Κόσμου γράφτηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Νέα Υόρκη όπου δηύθυνε το Εθνικό Ωδείο. Ανέμειξε στοιχεία της τσεχικής λαϊκής μουσικής με την κυρίαρχη μουσική γλώσσα της εποχής του. Άλλα έργα του: 9 συμφωνίες, κοντσέρτα, συμφωνικά ποιήματα και κουαρτέτα.

Σλαβονικός χορός op. 46 Νο1
σε ντο ελάσσονα. Πρέστο.

Οι Σλαβονικοί Χοροί είναι εμπνευσμένοι από τη λαϊκή μουσική και χαρακτηρίζονται από ακαταμάχητο αυθορμητισμό και μελωδική φρεσκάδα, στοιχεία που έκαναν τη μουσική του Νβόρζακ αθάνατη.
Φλάουτα, Όμποε, Κλαρινέτα, Φαγκότα, Κόρνα, Τρομπέτες, Τρομπόνια, Βιολιά, Βιόλες, Βιολοντσέλα, Κοντραμπάσα είναι τα μουσικά όργανα που συμμετέχουν.
Στον πρώτο χορό, ύστερα από μια δυνατή συγχορδία όλης της ορχήστρας εκτίθεται το πρώτο θέμα. Έκδηλη η σλαβονική ατμόσφαιρα μαζί με το χαρακτηριστικό άρωμα της ανατολικοευρωπαϊκής μουσικής. Ο συνθέτης με την ποικιλία των πηγών του χρησιμοποίησε με αριστοτεχνικό τρόπο όλες τις δυνατότητες της ενορχήστρωσης.

Το ελληνικό τραγούδι

από τον Όθωνα ως σήμερα

Οι δρόμοι που ακολούθησε το τραγούδι στη χώρα μας
μέσα σε περίπου δύο αιώνες που διήνυσε

1821-1922 Ξεκινώντας, με τη σύσταση του ελληνικού κράτους, τον ερχομό του Όθωνα και τη Βαυαροκρατία, αλλάζουν και τα μουσικά ακούσματα της Ελλάδας. Η ελληνική παράδοση, δηλαδή το δημοτικό τραγούδι, παραγκωνίζεται και θεωρείται ως «παράδοση της σκλαβιάς», ενώ φυσικά η  επίσημη μουσική του κράτους είναι πλέον δυτική αφού ακόμη και η μπάντα του ελληνικού στρατού απαρτίζεται από  ξένους μουσικούς.

Η πλατεία Συντάγματος επί εποχής Όθωνα

Το 1836 μάλιστα θεσπίζεται η υποχρεωτική διδασκαλία ευρωπαϊκής μουσικής στο Αρσάκειο. Έτσι, ακόμη και τα τραγούδια με θέμα τον Αγώνα για την Απελευθέρωση γράφονται  πάνω σε ευρωπαϊκές μελωδίες και στις αστικές περιοχές θα κάνουν την είσοδό τους οι ιταλικοί μελοδραματικοί θίασοι, με αποτέλεσμα ως τα τέλη του 19ου αιώνα το ιταλικό μελόδραμα να είναι πια η κύρια πηγή του ελληνικού αστικού τραγουδιού.

Μόνο τα Επτάνησα εξαιρούνται,  όντας ο κυρίαρχος φορέας δημιουργίας ελληνικής λόγιας μουσικής, μιας καλής σύζευξης δυτικών στοιχείων με την ντόπια μουσική παράδοση και συνθέτες όπως ο Παύλος Καρρέρ, ο Σπυρίδων Ξύνδας κ.ά. γράφουν, εκτός από μελοδραματικά, και λαϊκά τραγούδια στο ύφος της επτανησιακής καντάδας, που αποτέλεσαν την αφετηρία του «αθηναϊκού» τραγουδιού. 
Από την άλλη, αναπόφευκτα, η προφορική μουσική λαϊκή παράδοση  συνεχίζεται ενσωματώνοντας το 1850 ένα καθαρά ευρωπαϊκό μουσικό όργανο, το κλαρίνο, για να αποδώσει το πλούσιο παραδοσιακό μας υλικό.